Máis aló dos Vázquez Raña: así regresan e invisten as fortunas galegas da emigración

Existen grandes patrimonios galegos forxados na emigración máis aló de Olegario e Mario Vázquez Raña. Os dous irmáns, naturais do concello ourensán de Avión, fixeron fortuna en México. O primeiro coa corporación empresarial Los Ángeles, un conglomerado con intereses no sector hostaleiro, a sanidade e a comunicación. O segundo, falecido en 2015, controlou un grupo que chegou a ter máis dun cento de medios e presidiu a Organización Deportiva Panamericana. Contan as crónicas que hai máis dunha década o entón máximo mandatario da Xunta, Alberto Núñez Feijóo, e o presidente de Novacaixagalicia, José María Castellano, lles pediron que desembarcasen no capital da resultante da fusión das caixas galegas, un extremo que nunca chegou a producirse.

Aínda que a historia dos Vázquez Raña, as festas no pequeno concello de Avión e a amizade co magnate Carlos Slim os converteron nos principais representantes do éxito da emigración galega, existen outros casos chamativos. Esta mesma semana, Economía Digital Galicia poñía o foco sobre José Luis Lagoa González, empresario natural da Pobra do Brollón, en Lugo, que participou nos albores da década dos noventa do século pasado na fundación de Banesco, curiosamente a financeira que finalmente quedaría, tras un proceso de poxa, co banco xurdido tras a fusión de Caixa Galicia e Caixanova e que derivou na creación da actual Abanca de Juan Carlos Escotet.

De Banesco ao Balneario de Guitiriz

Lagoa González acaba de reabrir o histórico Balneario de Guitiriz, na comarca da Terra Chá a través de Iberik Hoteles, compañía que nos últimos anos adquiriu establecementos hostaleiros en Galicia, Asturias e Cataluña e que pilota a través do vehículo investidor Lagoa Borges Holding. Cuns activos que se achegan aos 21 millóns de euros, o ano pasado cedeu a presidencia da family office ao seu fillo, o tamén empresario José Luis Lagoa Borges.

Cunha vida, segundo publicou El Progreso, que discorre entre España, Venezuela, Panamá e Miami, José Luis Lagoa pai conta cunha residencia na parroquia brollonesa de Cereixa. Antes de saltar aos medios pola súa actividade empresarial –acaba de investir máis de oito millóns de euros na rehabilitación do balneario— apareceu en prensa como mecenas dunhas escavacións arqueolóxicas no castro de San Lourenzo.

O socio de Amancio Ortega en México

Entre as fortunas da emigración galega en Latinoamérica destaca outro ilustre ourensán: Lino de Prado Sampedro, empresario que naceu en 1944 en Celanova e que, como os Vázquez Raña, fraguou a súa fortuna en territorio azteca. En 1992 foi nomeado presidente de Zara México, acumulando desde entón riqueza e galardóns. En 2009 recibiu a Orde do Mérito Civil en grao de Encomenda que outorga o Ministerio de Asuntos Exteriores de España.

Os medios aztecas indicaban que parte da fortuna de De Prado derivaba dos dividendos que recibía pola participación que posuía na sociedade mexicana do imperio con base en Arteixo. Con todo, a principios de 2021, e segundo revela a memoria anual da multinacional de Amancio Ortega, a textil exercitou a opción de compra que posuía sobre a participación do 5% do capital social de Zara México SA, “pertencente a un accionista minoritario”, por uns cinco millóns de euros. Aínda que non se indicaba quen era ese socio, sempre se identificou con De Prado.

Os datos do Rexistro Mercantil evidencian que Lino de Prado mantén tamén negocios en España. Figura como administrador solidario de Jofrey Hoteis e como conselleiro da sociedade inmobiliaria domiciliada en Madrid Alt Ibv España Holding. Os seus investimentos acometeos desde o seu vehículo Liprasa, aínda que tamén figura como representante dos restaurantes O Bajío, unha coñecida cadea mexicana que recentemente deu o salto a Europa.

De México ao Celta de Vigo

Entre o empresariado galego que fixo fortuna en México tamén destaca o actual presidente do Celta de Vigo, Carlos Mouriño Atanes, que emigrou ao país azteca a finais da década dos setenta para traballar nunha cadea hostaleira do seu sogro. Alí fundaría a súa primeira compañía, Ivancar, unha provedora do sector da automoción. Foi en 1985 cando adquiriu unha cadea de gasolineiras en Campeche, o Grupo Enerxético do Sueste (GES). O seu apetito investidor levouno a entrar en empresas tan coñecidas como Burguer King, ademais da caldereira do Porriño Gándara Censa, que vendeu en 2011 ao grupo chinés Citic.

Os seus investimentos na comunidade galega, baixo o paraugas de Grupo Corporativo GES –dirixido pola súa filla Marian Mouriño– son diversos, e van desde o Real Club Celta a Utingal, Molduras do Noroeste ou Norfood. Ata este ano, tamén contaba con Grandes Pagos Galegos, sociedade a través da que pilotaba o seu negocio no mundo das adegas. Cuns activos de máis de 7 millóns de euros e un patrimonio por encima dos catro millóns, a filial foi traspasada á Corporación Hijos de Rivera, os donos de Estrella Galicia o pasado febreiro.

Farmacéuticas, aluminio e hoteis

De entre os empresarios que regresan ás súas orixes con investimentos en Galicia tamén destaca José Luis Díaz-Varela, presidente de Grupo Indukern. Con 85 anos e tras marcharse de Monforte (Lugo) aos 7, anunciou o regreso en termos empresariais á súa terra natal o pasado ano co proxecto dunha planta de produtos inxectables cun orzamento de case 60 millóns de euros, a metade na súa fase inicial. Coa pretensión de favorecer os tempos de tramitación, a Xunta declarou a factoría como «iniciativa empresarial prioritaria».

Promovida polo Concello de Monforte, cuxo alcalde, José Tomé, púxose en contacto co empresario hai anos ao decatarse das súas orixes, a planta xerará uns 60 postos directos de emprego.

Destaca tamén nesta lista Clemente González Soler, quen hai anos recibiu o alcume do rei do aluminio. Aínda que residiu ata os 17 anos en Santiago de Compostela, onde o seu pai chegou a ser tenente de alcalde, a súa carreira laboral emprendeuna en Alacante. Alí traballou na Empresa Nacional de Aluminio (Endasa), que acabaría en mans de Alcoa. En Madrid puxo os cimentos do xigante Alibérico, conglomerado de derivados do aluminio conformado por 38 empresas, con 21 fábricas distribuídas en tres continentes, 17 delas en España.

González Soler interesouse no pasado pola planta de aluminio de Alcoa na Coruña, hoxe en proceso de liquidación tras o fracaso que supuxo o resultado da poxa de 2019, que a deixou en mans do fondo suízo Parter e logo de Grupo Industrial Risco, cuxos directivos son agora xulgados pola Audiencia Nacional por descapitalización fraudulenta. Con todo, a través de Alibérico, mantén vínculo empresarial con Galicia debido á participación na empresa compostelá Alumisán.

No capítulo de empresarios galegos que fixeron fortuna máis aló do Padornelo destaca tamén Amancio López Seijas, o presidente do que pasa por ser o maior grupo de hoteis independentes, que abandonou Chantada con 17 anos a iniciou unha singular viaxe que o levou logo a fundar Hotusa, con base de operacións en Barcelona.

As pisadas de López Seijas en Galicia nótanse, xa que, por número de camas, Hotusa é o primeiro grupo hostaleiro do territorio. Con 16 establecementos, á marxe do seu centro de xestión de reservas situado precisamente en Monforte, suma un total de 3.441 prazas hostaleiras na comunidade.